اختلال شخصیت وسواسی-جبری (Obsessive-Compulsive Personality Disorder  ) یا به اختصار OCPD، یکی از اختلالات گروه «اختلالات شخصیت» است که با ویژگی هایی نظیر کمالگرایی افراطی، نیاز به کنترل ذهنی و بین فردی، سخت گیری در مورد نظم و قانون و انعطاف ناپذیری شناختی و رفتاری شناخته می شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً خود را فردی منظم، دقیق و متعهد می دانند، اما رفتارهای آن ها می تواند باعث بروز مشکلاتی جدی در روابط اجتماعی، خانوادگی و حرفه ای شود.



 نشانه های اختلال شخصیت وسواسی-جبری:

افراد دارای اختلال OCPD معمولاً ویژگی های زیر را به طور پایدار در رفتار و تفکر خود نشان می دهند:

- کمالگرایی بیمارگونه: این افراد همیشه در تلاش برای انجام امور به بهترین شکل ممکن هستند و کوچکترین نقصی را نمی پذیرند. این کمالگرایی ممکن است آنقدر شدید باشد که باعث شود فرد نتواند کارها را به موقع به پایان برساند یا اصلاً شروع نکند، چون هنوز «آماده کامل» نیست.

- اشتغال ذهنی با نظم، جزئیات و قوانین: افراد مبتلا به OCPD زمان زیادی را صرف سازماندهی، تنظیم لیست ها، برنامه ریزی و رعایت دقیق مقررات می کنند. آن ها اغلب درگیر جزئیاتی می شوند که هدف اصلی کار را از یاد می برند.
                                                                                                                                
- تمایل به کنترل دیگران: این افراد معمولاً معتقدند تنها روش خودشان درست است و دیگران باید مطابق با استانداردهای آن ها عمل کنند. در نتیجه، تمایل زیادی به نظارت و کنترل دیگران دارند و در واگذاری مسئولیت ها به دیگران دچار مشکل می شوند.

- عدم انعطاف در باورها و ارزش ها: معمولاً دارای ارزش های اخلاقی یا مذهبی سخت گیرانه و انعطاف ناپذیر هستند، حتی در شرایطی که اقتضای موقعیت نیاز به تغییر یا انعطاف دارد.

- صرفه جویی افراطی: آنها ممکن است در خرج کردن پول برای خود یا دیگران سخت گیر باشند، حتی زمانی که توانایی مالی خوبی دارند.

- اختلال در روابط اجتماعی: چون نیاز به کنترل و استانداردهای بالا در روابط شخصی هم دیده می شود، معمولاً روابط دوستانه و خانوادگی این افراد متشنج و ناپایدار است.


 تفاوت اختلال شخصیت وسواسی-جبری با اختلال وسواس فکری-عملی OCD :

با وجود شباهت ظاهری در نام گذاری، OCPD با اختلال وسواس فکری-عملی( OCD  ) تفاوت های اساسی دارند. در OCD، فرد دچار افکار مزاحم و ناخواسته ای می شود که اضطراب زیادی ایجاد می کند. برای کاهش این اضطراب، فرد ممکن است به رفتارهای تکراری مانند شستن دست ها یا چک کردن مداوم روی آورد. نکته مهم اینجاست که فرد مبتلا به OCD معمولاً از افکار و رفتارهایش رنج می برد و آن ها را غیرمنطقی می داند.


وسواس فکری – عملی چیست ؟ علائم و نشانه های آن


در مقابل، فرد دارای OCPD رفتارهای خود را منطقی، مفید و حتی ضروری می داند. او ممکن است دیگران را برای «بی نظمی» یا «بی برنامگی» مورد سرزنش قرار دهد، بدون آنکه متوجه باشد این الگوهای رفتاری خودش هستند که باعث بروز مشکل شده اند. همچنین برخلاف OCD که معمولاً شامل اضطراب شدید و رفتارهای آیینی است، OCPD بیشتر شامل صفات شخصیتی پایدار و غیرقابل انعطاف است.
                                                                                                                                       

علل بروز OCPD :

علت دقیق این اختلال هنوز به طور کامل مشخص نشده، اما عوامل زیر می توانند نقش داشته باشند:

- ژنتیک: برخی تحقیقات نشان داده اند که صفات شخصیت وسواسی می توانند در میان اعضای خانواده مشترک باشند.

- محیط رشد: کودکانی که در محیط های سخت گیرانه، کنترلگر یا بیش از حد قانون مدار بزرگ می شوند، ممکن است بیشتر مستعد بروز این اختلال در بزرگسالی باشند.

- سبک دلبستگی: سبک های دلبستگی ناایمن، به ویژه در دوران کودکی، می توانند در رشد ویژگی های شخصیتی وسواسی مؤثر باشند.


انواع سبک های دلبستگی



درمان اختلال شخصیت وسواسی-جبری :

درمان OCPD معمولاً شامل روان درمانی است، به ویژه درمان شناختی-رفتاری (CBT) که می تواند به افراد کمک کند تا الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار را شناسایی و تغییر دهند. در برخی موارد، داروهایی مانند مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) نیز ممکن است برای مدیریت علائم تجویز شوند.

 
درمان شناختی رفتاری چیست؟


درمان می تواند به افراد مبتلا به OCPD کمک کند تا انعطاف پذیری بیشتری در زندگی خود ایجاد کنند و روابط بهتری با دیگران برقرار کنند.
 
                                                                                                                                       
 نتیجه گیری:

اختلال شخصیت وسواسی-جبری، برخلاف OCD، یک الگوی پایدار از رفتارهای کمالگرایانه، کنترلگر و انعطاف ناپذیر است که می تواند بر عملکرد اجتماعی و شخصی فرد تأثیر منفی بگذارد. تشخیص و درمان به موقع، به ویژه از طریق روان درمانی تخصصی، می تواند به بهبود کیفیت زندگی این افراد کمک قابل توجهی کند. افزایش آگاهی عمومی درباره این اختلال نیز می تواند به کاهش برچسب زنی و افزایش درک نسبت به مبتلایان منجر شود.



در صورت مشاهده هر یک از این علائم در خود یا اطرافیانتان، مشاوره با یک متخصص بهداشت روان می تواند گام مهمی در جهت تشخیص و درمان مناسب باشد.

در صورت نیاز به ارزیابی و درمان دقیق مشکلات خود به صورت حضوری و آنلاین می توانید با ما در ارتباط باشید .


دریافت وقت آنلاین از روانشناسان متخصص مهرک


دریافت وقت حضوری از روانشناسان متخصص مهرک در شهر تهران