OCD

اختلال وسواس فکری عملی یا OCD یک اختلال روانی رایج است که با افکار ناخواسته و تکراری (وسواس فکری) و رفتارهای اجباری (وسواس عملی) مشخص می شود. این افکار و رفتارها معمولاً باعث اضطراب و ناراحتی زیادی در فرد می شوند و عملکرد او را در زندگی روزمره مختل می کنند.
ملاک های تشخیصی برای اختلال وسواس فکری و عملی حاکی از آن هستند که افکار و اعمال وسواسی باعث پریشانی قابل ملاحظه می شوند، وقت گیر هستند و با عملکرد روزانه فرد تداخل دارند. همچنین، فرد مبتلا به وسواس، تا اندازه ای تشخیص می دهد که افکار و اعمال وسواسی افراطی و غیر منطقی هستند.

وسواس فکری چیست؟

وسواس فکری افکاری هستند که به طور مداوم و ناخواسته در ذهن فرد تکرار می شوند و باعث اضطراب و نگرانی او می شوند. این افکار اغلب غیرمنطقی و غیرقابل کنترل هستند و فرد نمی تواند به راحتی آنها را از ذهن خود دور کند. 

مثال های وسواس فکری:

ترس از آلودگی و میکروب

نگرانی در مورد آسیب رساندن به خود یا دیگران

نیاز به تقارن و نظم کامل

شک در مورد قفل کردن در یا خاموش کردن اجاق گاز 

وسواس عملی چیست؟

وسواس عملی رفتارهایی هستند که فرد برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می دهد. این رفتارها معمولاً تکراری و اجباری هستند و فرد احساس می کند که اگر آنها را انجام ندهد، اتفاق بدی خواهد افتاد. 

مثال های وسواس عملی: 

شستن مکرر دست ها

چک کردن مکرر قفل در یا اجاق گاز

شمارش اشیاء

مرتب کردن وسواس گونه اشیاء

علائم اختلال وسواس فکری عملی 

علائم OCD ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد،اما برخی از علائم رایج عبارتند از:

افکار وسواسی: افکاری که به طور مداوم و ناخواسته در ذهن تکرار می شوند.

رفتارهای وسواسی: رفتارهایی که برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می شوند.

اضطراب و نگرانی: احساس اضطراب و نگرانی شدید در مورد افکار و رفتارهای وسواسی.

احساس اجبار: احساس اجبار برای انجام رفتارهای وسواسی.

اختلال در عملکرد روزانه: اختلال در کار، مدرسه، روابط اجتماعی و فعالیت های روزمره.

آگاهی از غیرمنطقی بودن افکار و رفتارها: افراد مبتلا به OCD معمولاً می دانند که افکار و رفتارهای آنها غیرمنطقی است، اما نمی توانند آنها را کنترل کنند. 

تفاوت رفتارهای وسواسی با رفتارهای عادی در چیست ؟

شدت و فراوانی: در رفتارهای عادی، افکار و رفتارها معمولاً شدت و فراوانی کمتری دارند و کمتر باعث اختلال در زندگی روزمره می شوند.

کنترل پذیری: افراد عادی به طور معمول می توانند افکار و رفتارهای خود را کنترل کنند، در حالی که در اختلال وسواس، فرد احساس می کند که کنترل این افکار و رفتارها از دست او خارج شده است.

تأثیر بر کیفیت زندگی: وسواس و رفتارهای وسواسی می توانند به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند و باعث ایجاد مشکلات در روابط اجتماعی، شغلی و شخصی شوند.

مثال: یک فرد مبتلا به وسواس ممکن است به طور مداوم نگران آلوده شدن باشد. این افکار باعث ایجاد اضطراب شدید در او می شوند و او مجبور می شود به طور مکرر دست های خود را بشوید تا احساس امنیت کند. در حالی که شستن دست ها به طور مرتب یک رفتار بهداشتی است، در این مورد، شدت و فراوانی شستن دست ها و تأثیر آن بر زندگی روزمره این فرد، نشان دهنده یک رفتار وسواسی است.

علت ابتلا به OCD : 

 علل اختلال وسواس فکری عملی علت دقیق OCD هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل زیر ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند: 

ژنتیک: برخی از افراد به دلیل عوامل ژنتیکی مستعد ابتلا به OCD هستند.

بیوشیمی مغز: اختلال در برخی از مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین ممکن است در ایجاد OCD نقش داشته باشد.

محیط: استرس و تروما ممکن است خطر ابتلا به OCD را افزایش دهند.

آیا وسواس دارم ؟ 

تشخیص وسواس یا اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) کار ساده ای نیست و نیاز به ارزیابی دقیق توسط یک متخصص سلامت روان دارد. برای اینکه بهتر بتوانید تشخیص دهید که آیا علائم شما با وسواس همخوانی دارد یا خیر، می توانید به این سوالات فکر کنید:

آیا افکار ناخواسته و مزاحمی دارید که دائماً به ذهنتان می آیند؟ این افکار ممکن است در مورد آلودگی، آسیب رساندن به خود یا دیگران، نظم و ترتیب، یا موارد دیگری باشند.

آیا احساس می کنید مجبورید کارهای خاصی را به طور مکرر انجام دهید تا احساس آرامش کنید؟ این کارها ممکن است شامل شستن دست ها، چک کردن قفل ها، مرتب کردن اشیاء به یک ترتیب خاص، یا انجام اعمال تکراری دیگر باشد.

آیا این افکار و رفتارها باعث ناراحتی، اضطراب یا اختلال در زندگی روزمره شما می شوند؟

آیا می دانید که این افکار و رفتارها غیرمنطقی هستند اما نمی توانید آنها را کنترل کنید؟ 

اگر پاسخ شما به بسیاری از این سوالات مثبت است، ممکن است دچار وسواس باشید. با این حال، تنها یک متخصص می تواند تشخیص قطعی دهد. در نتیجه بهتر است در صورت مشاهده علائم گفته شده با یک روانشناس متخصص مشورت کنید . 

آیا وسواس قابل درمان است؟
اگرچه این اختلال می تواند بسیار آزاردهنده و محدودکننده باشد ، اما با روش های درمانی مناسب، می توان به بهبودی قابل توجهی دست یافت. 

روش های درمان وسواس:

دارو درمانی : داروهای ضد افسردگی، به ویژه مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) ، در درمان وسواس بسیار موثر هستند. این داروها به تنظیم سطح سروتونین در مغز کمک می کنند که در کنترل افکار وسواسی و رفتارهای اجباری نقش مهمی دارد.

روان درمانی : رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از موثرترین روش های روان درمانی برای درمان وسواس است. در این روش، فرد می آموزد که افکار وسواسی را شناسایی کند و با چالش کشیدن آنها، بر ترس ها و اضطراب های خود غلبه کند. همچنین، فرد تکنیک هایی برای کاهش رفتارهای اجباری یاد می گیرد.

ترکیب دارو درمانی و روان درمانی