چگونه بدون تنش کنار هم بمانیم؟
روابط خانوادگی یکی از پایه‌های اصلی سلامت روان افراد است. خانواده منبع اصلی حمایت عاطفی، امنیت روانی، و یادگیری مهارت‌های ارتباطی است. اما هنگامی که خانواده با بحران روبه‌رو می‌شود، چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا خانواده منبع آرامش باقی می‌ماند یا خود به منبع تنش تبدیل می‌شود؟
بحران‌ها از هر نوعی که باشند، می‌توانند ساختار روابط خانوادگی را به چالش بکشند. فشارهای اقتصادی، بیماری‌های مزمن، از دست دادن شغل یا عزیزان، مهاجرت، یا بحران‌های طبیعی می‌توانند منجر به اختلال در نقش‌ها، کاهش تاب‌آوری روانی و افزایش تعارض در خانواده شوند. اما چگونه می‌توان در چنین شرایطی بدون تنش در کنار یکدیگر باقی ماند؟ پاسخ این سؤال در مفاهیم عمیق روانشناسی خانواده نهفته است.
بحران و تأثیر آن بر ساختار خانواده:
طبق تعریف نظریه‌پردازان خانواده، بحران زمانی رخ می‌دهد که منابع روانی یا ساختاری خانواده برای مدیریت یک رویداد استرس‌زا کافی نباشند. در این وضعیت، کارکردهای معمول خانواده دچار اختلال می‌شوند و اعضا ممکن است دچار آشفتگی هیجانی یا رفتاری شوند.
واکنش‌های رایج خانواده‌ها در بحران:
1.افزایش تعارضات میان‌فردی
2.کناره‌گیری عاطفی
3.افزایش اضطراب در کودکان و نوجوانان
4. عدم توانایی در حل مسئله
مطالعات نشان می‌دهد که خانواده‌هایی با سطح بالاتری از انسجام و انطباق بهتر می‌توانند بحران‌ها را مدیریت کنند
مکانیسم‌های روان‌شناختی در مواجهه با بحران:
1.سبک‌های مقابله‌ای (Coping Styles ) :
طبق نظریه لازاروس و فولکمن ، مقابله با بحران دو سبک اصلی دارد:
مقابله مسئله‌محور: تمرکز بر حل مشکل و مدیریت عوامل استرس‌زا
مقابله هیجان‌محور: تمرکز بر کاهش احساسات منفی
در روابط خانوادگی سالم، تلفیق این دو سبک به صورت مشارکتی بهترین نتیجه را به همراه دارد.
2. نقش سیستم‌های ارتباطی در بحران:
ارتباط مؤثر در خانواده‌ها نقش کلیدی در کاهش تنش دارد. خانواده‌هایی که از سبک ارتباطی باز، شفاف و بدون قضاوت استفاده می‌کنند، در شرایط بحران عملکرد بهتری دارند.
راهکارهای روان‌شناختی برای حفظ انسجام خانواده در بحران:
1. خودآگاهی و تنظیم هیجان:
آگاهی از احساسات شخصی و مهارت در تنظیم آن‌ها یکی از بنیادی‌ترین ابزارهای مقابله با بحران است. آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان به والدین، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کاهش تنش در خانه داشته باشد.
2. جلسات خانوادگی و گفت‌وگوی منظم:
برگزاری جلسات هفتگی خانوادگی برای گفتگو درباره‌ی احساسات، مشکلات و تصمیم‌گیری‌ها، می‌تواند به افزایش احساس کنترل و کاهش بی‌اعتمادی کمک کند.
3. مرزبندی‌های سالم:
بحران ممکن است باعث شود مرزهای خانوادگی از بین برود. والدین باید در نقش والد باقی بمانند و کودکان نباید نقش حمایتگر یا میانجی را بر عهده بگیرند. این موضوع به ویژه در بحران‌هایی مانند طلاق یا بیماری‌های والدین اهمیت دارد.
4. کمک حرفه‌ای و روان‌درمانی خانواده:
در مواردی که خانواده‌ها به تنهایی نمی‌توانند تنش‌ها را مدیریت کنند، کمک گرفتن از یک روان‌درمانگر خانواده ضروری است. کلینیک روانشناسی مهرک با بهره‌گیری از روان‌درمانگران مجرب در حوزه خانواده، آماده ارائه خدمات تخصصی برای کمک به بازسازی روابط خانوادگی است.
نقش والدین به عنوان تنظیم‌گر عاطفی خانواده:
تحقیقات نشان می‌دهد والدینی که قادر به حفظ آرامش، تنظیم هیجانات و حمایت عاطفی از فرزندان هستند، حتی در بحران‌ها می‌توانند محیطی ایمن برای رشد روانی فرزندان ایجاد کنند . این والدین معمولاً خود تحت حمایت روان‌درمانی یا آموزش‌های والدگری قرار گرفته‌اند.
در کلینیک روانشناسی مهرک، کارگاه‌هایی با هدف افزایش توانمندی والدین در مدیریت بحران خانوادگی برگزار می‌شود که به والدین ابزارهای علمی و عملی برای مدیریت بهتر شرایط را آموزش می‌دهد.
مراقبت از سلامت روان فردی برای پایداری جمعی:
پایداری روابط خانوادگی در بحران مستلزم مراقبت از سلامت روان فردی است. یکی از اصول کلیدی در روانشناسی خانواده این است که هیچ رابطه‌ای سالم نمی‌ماند اگر افراد درون آن رابطه، خود از لحاظ روانی آسیب‌دیده باشند.
کلینیک مهرک با ارائه خدمات مشاوره فردی، گروه‌درمانی و روان‌درمانی ، بستری امن برای بازسازی روانی اعضای خانواده فراهم کرده است.
نتیجه‌گیری:
بحران‌ها اجتناب‌ناپذیرند، اما فروپاشی خانواده در برابر بحران‌ها اجتناب‌پذیر است. با استفاده از راهکارهای مبتنی بر روانشناسی علمی، می‌توان انسجام خانوادگی را حفظ کرد و حتی از دل بحران، روابطی عمیق‌تر و پایدارتر ساخت. ارتباط سالم، مرزبندی روشن، تنظیم هیجانات و در صورت نیاز، کمک گرفتن از متخصصان، ابزارهایی کلیدی در این مسیر هستند.
کلینیک روانشناسی مهرک به عنوان مرکزی تخصصی در حوزه سلامت روان خانواده، آماده ارائه خدمات روان‌درمانی، مشاوره خانوادگی، و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای برای کمک به خانواده‌ها در عبور از بحران است.
